Рубрика: Հայոց պատմություն

Գլոբալիզացիա։ Գլոբալիզացման օրինակ

Գլոբալացում տերմինը ծագում է globalize բառից, որը վերաբերում է տնտեսական համակարգերի միջազգային ցանցի ի հայտ գալուն:

Գլոբալացում կամ համաշխարհայնացում` ապրանքների, կապիտալի, ծառայությունների, մարդկանց, տեխնոլոգիայի և տեղեկատվության ազատ տեղաշարժն է: Այն երկրների միջազգային ինտեգրման գործընթացն է, որը առաջանում է աշխարհայացքների, արտադրանքի, մտքերի և մշակույթի այլ տեսակետների հաղարդակցումից:

Читать далее «Գլոբալիզացիա։ Գլոբալիզացման օրինակ»
Рубрика: Նախագծեր

Let’s imagine. Project

So the name of the project is ,,Let’s imagine». It means we have to imagine ourselves in the place of someone famous and write about things we would do if we were them.

I can’t choose specifically someone, but if I was the president or the prime minister of our country I’d like to make some changes.

Читать далее «Let’s imagine. Project»
Рубрика: Թարգմանություններ․ նախագիծ

Եգիպտական դիցաբանություն։ Անուբիս

Անուբիսը եգիպտական ​​մումիֆիկացիայի աստվածն էր՝ շնագայլի գլխով։ Ի սկզբանե Ռայի զորեղ որդին և մահացածների աստվածն էր, քանի որ այլ աստվածություններ բարձրացան, նա դարձավ նոր հանգուցյալի ուղեկցորդը դեպի հետմահու:

Հին Եգիպտոսի պանթեոնի ամենահայտնի դեմքերից մեկը՝ Անուբիսը հզոր աստվածություն էր, որի դերը ժամանակի ընթացքում փոխվեց: Մինչ Օսիրիսը և Իսիսը հայտնի դարձան, Անուբիսին երկրպագում էին որպես մահացածների աստված: Այնուամենայնիվ, երբ Օսիրիսը ստանձնեց այս դերը, Անուբիսը դարձավ մումիֆիկացիայի աստվածը (ինչպես նաև Օսիրիսի անպիտան որդին):

Ստուգաբանություն
Ինչպես եգիպտական ​​պանթեոնի մեծ մասը, Անուբիսի անունը մեզ մոտ եկավ որպես նրա եգիպտական ​​անվան հունարեն թարգմանություն: Դա մասամբ պայմանավորված էր նրանով, որ հույները շարունակում էին երկրպագել կամ գոնե հիանալ եգիպտական ​​աստվածներով, բայց նաև Հին եգիպտացիների մոտ կիրառվող ձայնավոր գրային համակարգի երկիմաստության պատճառով:

Հատկանիշներ
Եգիպտական ​​ամենանշանավոր աստվածություններից մեկը՝ Անուբիսը, ուներ մի քանի տարբերակիչ հատկանիշներ։ Թեև նա ուներ մարդկային մարմին (ինչպես եգիպտական ​​աստվածների մեծ մասը), նա նաև ուներ շնագայլի գլուխ և պոչ։ Նա սովորաբար սևամորթ էր և հաճախ պատկերված էր նստած դիրքում: Ինչպես շատ եգիպտական ​​աստվածներ, Անուբիսը կարող էր ձևափոխվել. նա այնքան ցնցվեց Օսիրիսի դիակի տեսնելուց, որ նա անմիջապես վերածվեց մողեսի

Ընտանիք
Որպես եգիպտական ​​պանթեոնի ամենահին աստվածներից մեկը՝ Անուբիսն ուներ բազմազան և որոշակիորեն անհամապատասխան դիցաբանություն։ Սկզբում Անուբիսը Ռայի որդին էր, ով ծառայում էր որպես մահացածների հիմնական աստված: Քանի որ ժամանակն անցնում էր, և Օսիրիսի պաշտամունքը հզորանում էր, Անուբիսի պատմությունները ներառվում էին այս նոր, ավելի մեծ առասպելների մեջ:

Մ.թ.ա. 2000թ.-ին Անուբիսը դարձել էր Նեփթիսի և Օսիրիսի անպիտան երեխան: Անուբիսի ծագման այս նոր տարբերակում Նեփթիսը լքեց Անուբիսը՝ վախենալով, որ իր ամուսին Սեթը կբացահայտի իր անհավատարմությունը: Իսիսը ավելի ուշ գտել է լքված երեխային և որդեգրել նրան։

Մի քանի այլընտրանքային դիցաբանություններում Անուբիսը կամ Բաստետի կամ Սեթի որդին էր։

Աղբյուր

Արտաշես Առաջին ՝

Արտաշեսը իր առջև խնդիր է դնում վերամիավորել հայրենիքը։ Նրա օրոք Հայաստանը դարձավ ընդարձակ, ուժեղ պետություն։ Անհապաղ ձեռնամուխ եղավ տնտեսության, մշակույթի, ռազմական, վարչաքաղաքական և այլ բնագավառներում բարեփոխումների իրականացմանը։

Արտաշեսը կառուցել է մոտ Ք․ա․ 185 թ․ Արարատյան դաշտում՝ Երասխ և Մեծամոր գետերի ջրկիցում Արտաշատ քաղաքը։ Կառուցել է նաև Զարեհավանը, Զարիշատը։

Հողային բարեփոխում ՝

Ագարակատերերը զավթում էին հողեր, բնականաբար հողազուրկ գյուղացին այլևս չէր կարող հարկ վճարել պետությանը։ Արտաշեսը հրատարակում է հրամանագիր հողային բարեփոխումների վերաբերյալ, ըստ որի ՝ մասնավոր հողային տնտեսությունները հստակորեն սահմանազատվում են համայնքին պատկանող հողերից։

Ռազմավարչական և այլ բարեփոխումներ ՝

Ստեղծեց հայկական կանոնավոր բանակ։ Հյուսիսում նշանակեց Զարեհին, հարավում՝ Սմբատին, արևելքում՝ Արտավազդին, արևմուտքում ՝ Տիրանին։

Ամբողջ երկրի տարածքը բաժանեց 120 գավառների։ Կարգավորվել էին նաև արքունի գործակալությունները (սպարապետություն, հազարապետություն):

Սահմանել է հարևան հելլենիստական պետությունների օրինակներով թագավորի և նրա նախնիների պաշտամունքը։

Արտաշատում կառուցել է Անահիտ աստվածուհու տաճարը։ Կարգադրեց ճշգրտել հայկական օրացույցը, կազմակերպել նավագնացություններ և այլն։

Տիգրան Մեծ՝

Տիգրան 2-րդը եղել է հին աշխարհի քաղաքական, պետական և ռազմական գործիչներից, Հայկական աշխարհակալ տերության ստեղծողը, հելլենիզմի դարաշրջանի վերջին մեծ տիրակալը:

Տիգրանն իր գահակալության երկրորդ տարում Մեծ Հայքին է միացրել Ծոփքի թագավորությունը և դուրս եկել Եփրատի ափերը: Մ. թ. ա. 94 թ-ին Արտաշատում կնքել է հայ-պոնտական դաշինքը: Պոնտոսի թագավոր Միհրդատ VI Եվպատորն այդ առթիվ իր դուստր Կլեոպատրային կնության է տվել Տիգրանին: Հավատարիմ այդ դաշնագրին՝ մ. թ. ա. 93–91 թթ-ին Հայոց արքան վճռականորեն պայքարել է Կապադովկիայում հռոմեական տիրապետության հաստատման դեմ:

Հայկական հողերը միավորելու հաջորդ քայլը պետք է լիներ Փոքր Հայքի միացումը, բայց դա իրագործվել չհաջողվեց, քանի որ Ք.ա. 112թ. Փոքր Հայքը միացվել էր Պոնտոսին և այնտեղ թագավոր էր Միհրդատ 6-ը։ Նա ստեղծել էր ուժեղ պետություն Սև ծովի ավազանում և նպատակ ուներ Հռոմին դուրս մղելու Փոքր Ասիայից ու Հունաստանից։ Հայոց արքայի ծրագրերը կապվում էին Հայաստանից արևելք, հարավ և հարավ-արևմուտք ընկած տարածքների հետ, իսկ Միհրդատը ծրագրում էր արշավել դեպի Արևմուտք։ Այս դեպքում երկու երկրներին էլ անհրաժեշտ էր ոգնենալ ամուր թիկունք, մանավանդ, որ նրանք բախվելու էին այնպիսի գերտերությունների հետ, ինչպիսիք էին Հռոմն ու Պարթևստանը։

Ք.ա. 87թ. Տիգրան Մեծն արշավեց Պարթևստանի վրա ՝ ջախջախելով պարթևական զորքերը, հասնելով Պարթևստանի մայրաքաղաք Էքբատան և պաշարեց այն։ Խուճապահար պարթևական արքունիքը Տիգրան Մեծին զիջեց ոչ միայն նրա գրաված տարածքները, այլև շնորհվեց «Արքայից արքա» տիտղոսը և պարթևներն ընդունեցին նրա գերիշխանությունը։ Հայ-պարթևական պատերազմի արդյունքում Տիգրան Մեծը ոչ միայն վերադարձրեց հայկական տարածքները, այլև ստեղծեց մեծ տերություն, որի հարավային սահմանը հասնում էր Միջերկրական ծովից Սև ծով, Սև ծովից Կասպից ծով։

Արտաշես Առաջին և Տիգրան Մեծ համեմատություն

Рубрика: Թարգմանություններ․ նախագիծ

Եգիպտական դիցաբանություն: Ամուն։

Եգիպտական դիցաբանությունը կենտրոնանում է տիեզերքի հիմնարար կարգի վրա՝ բացատրելով բնական աշխարհի օրինաչափությունները աստվածային գործողությունների միջոցով: Եգիպտական դիցաբանության մեջ առանձնահատուկ նշանակություն ունեն ստեղծագործության առասպելները, անկարգությունների դեմ մշտական պայքարը, մահվան ու վերածննդի ցիկլերը։

Ամուն
Ամոնը եգիպտական ամենուր գոյություն ունեցող աստվածն էր, որի իսկական անունը չափազանց հզոր էր, որպեսզի հայտնի չլիներ: Համեմատաբար ուշ հայտնի դառնալով եգիպտական ավանդույթներում՝ նա միաձուլվեց արևի աստծո Ռա-ի հետ և ի վերջո հայտնի դարձավ որպես Ամուն-Ռա։

Amun, Egyptian God of the Sun (3:2)

Եգիպտական պանթեոնի ամենակարևոր աստվածներից մեկը՝ խոյագլուխ Ամունը եղել է Հերմոպոլիտ Օգդոադի և Թեբայի եռյակի հիմնական անդամը։ Ամունը հաճախ զուգակցվում էր Ռայի հետ, ում հետ նա կիսում էր բազմաթիվ տիեզերաբանական նմանություններ։ Իրենց պաշտամունքի համապատասխան պաշտամունքներում յուրաքանչյուրը ողջունվում էր որպես արարիչ աստված և եգիպտական պանթեոնի ղեկավար:

Ամունը որոշ չափով եզակի էր եգիպտական աստվածաբանության մեջ, քանի որ ուներ բազմաթիվ հատկանիշներ, որոնք ընդգծված էին ժամանակակից միաստվածական աստվածություններում (օրինակ՝ քրիստոնեության Աստված, հուդայականության Յահվե և իսլամի Ալլահ): Ամենուր ներկա և ամենակարող Ամունն անճանաչելի էր նույնիսկ իր ընկերակից աստվածներին և աստվածուհիներին:

Ընտանիք


Եգիպտական այլ աստվածների համեմատ՝ Ամունը համեմատաբար պարզ տոհմածառ ուներ։ Համաձայն Թեբայի համոզմունքների՝ Ամունը մի խմբի մի մասն էր, որը հայտնի էր որպես Թեբյան եռյակ։ Այս եռյակի մյուս անդամներն էին Ամունի կինը՝ Մութը և նրանց որդին՝ Խոնսուն:

Առասպելաբանություն

Ամունը դիցաբանական գերակայության է հասել համեմատաբար վերջերս՝ դառնալով միայն ամենահզոր աստվածը Նոր Թագավորության ժամանակ (մոտ 1200 թ. մ.թ.ա.): Միջին Թագավորության դարաշրջանում (մ.թ.ա. 2066-1780 թթ.), և, հետևաբար, մինչև իր բարձրանալը, Ամունը պարզապես տեղական աստված էր, որը հիմնված էր Թեբեից դուրս գտնվող քաղաքում: Այս ընթացքում նա կիսում էր իր տիեզերաբանական տարածությունը Մոնտու, Վաստ և Մին աստվածների հետ։17

Երբ Ամունի պաշտամունքը հզորացավ, նա ստանձնեց այս այժմ ավելի փոքր աստվածների դերերը (և երբեմն անունները): Մինչև 18-րդ դինաստիան (մոտ մ.թ.ա. 1549թ.) Ամունը ստանձնեց Ռա աստծո արևի ավանդական դերերը՝ սկսելով ձուլման գործընթացը, որն ի վերջո ավարտվեց ազգային աստծո՝ Ամուն-Ռայի ստեղծմամբ։

Երբ երկու աստվածները միաձուլվեցին, նրանց դիցաբանությունները նույնպես միաձուլվեցին: Ամուն-Ռայի համակցված բանահյուսության մեծ մասը բխում էր Ռայի պատմած առասպելներից, այլ ոչ թե Ամունի զգալիորեն ավելի նոր ավանդույթներից:

Աղբյուրը՝

Рубрика: Без рубрики, Արվեստ

Հունական դիցաբանություն

Հունական դիցաբանությունը (Հին Հունաստանի դիցաբանություն), հին հույների առասպելաբանությունն ու դիցաբանությունն է, նրանց հավատալիքների, ծիսակատարությունների, աստվածների և աստվածությունների մասին բազմազան պատմությունների ամբողջությունը: Այն մեծ ազդեցություն է գործել հին աշխարհի մշակույթի վրա, սկիզբ է դրել մարդու, հերոսների, աստվածների վերաբերյալ շատ պատկերացումների: Հունական դիցաբանության հնագույն փուլը հայտնի է Եգեյան մշակույթի սալիկներից: Այս շրջանի համար բնորոշ է աստվածների սակավությունը, որոնցից շատերը այլաբանական անուններ ունեն, ոմանք էլ՝ կանացի համարժեքներ: Արդեն կրետե-միքենյան շրջանում հայտնի են Զևսը, Աթենասը, Դիոնիսոսը և այլք, սակայն նրանց աստիճանակարգը (հիերարխիա) կարող էր տարբերվել հետագա վիճակից:

Զևս օժտված էր ոչ միայն ուժով և արիությամբ, նա կարող էր ցանկացած ժամանակ փոխել իր արտաքին տեսքը և վերափոխվել ամեն ինչի։

  • Օձի կերպարով նա գայթակղեց Դեմետրային, հետագայում Պերսեփոնեին։
  • Ցուլի և թռչունի կերպարով գայթակղեց Եվրոպային։
  • Ցուլի տեսքով — Իոին։
  • Արծվի վերափոխված առևանգում է Հանիմեդին։
  • Կարապի կերպարով գայթակղեց Նեմեսին կամ Լեդային։
  • Լորի կերպարով՝ Լետոին։
  • Մրջնի կերպարով՝ Էվրիմեդոնդեին։
  • Աղունիկի կերպարով՝ Փթիին։
  • Հրե տեսքով՝ Էգինեին։
  • Ոսկե անձրևի տեսքով՝ Դանային։
  • Սատիրի կերպար ընդունելով՝ Անտիոպեին։
  • Հովիվի կերպար ընդունելով՝ Մնեմոսինեին։

Նրա խորհրդանիշերն էին՝ կայծակ, արծիվ, ցուլ, վահան, երկկողմանի կացինը (լաբրում) և կաղնի։ Ի հավելումն իր հնդեվրոպական ժառանգմանը, դասական «ամպ-ստեղծողին, հավաքողին», նաև ստանում է որոշակի սրբապատկերային հատկանիշներ հնագույն Մերձավոր Արևելքի մշակույթներից, ինչպիսիք օրինակ՝ գավազանը ձեռքին։ Զևսը հաճախ պատկերված էր լինում հունական արվեստագետների մեջ մեկ կամ երկու կեցվածքով. կանգնած, առաջ քայլելիս, կայծակը իր աջ ձեռքում, կամ վեհ նստած։

Рубрика: Без рубрики, Էկոլոգիա

Հողի էրոզիա

Ինչ է հողի էրոզիան՝

Հողի էրոզիան համատարած բնույթ է կրում և մեծ վնաս հասցնում գյուղատնտեսությունը: Հայաստանի հողային տարածության շուրջ 75%-ը, իսկ լեռնային շրջանների վարելահողերի ավելի քան 50-60%-ը ենթարկվում են ջրային հոսանքների քայքայիչ գործունեութունը: Էրոզիայի ենթարկված հողերում ստացվում է 3-4 անգամ պակաս բերք:

Читать далее «Հողի էրոզիա»
Рубрика: Հայոց լեզու

Հայոց լեզու (235-240)

236. Փակագծում դրված բայերն այնպես գրի՛ր, որ ի՞նչ արեց (ի՞նչ արեցի, արեցիր, արեցինք, արեցիք, արեցին) հարցին պատասխանի։

Դուք ինչ-որ երերուն տախտակի վրա ամրացրեցիք այդ վանդակը։

Ինչո՞ւ դու քո հոտն իմ դաշտում արածեցրեցիր։

Հավերը երկարացրեցին վզները դեպի ներքև, նայեցին դես ու դեն։

Նա իր ձիուն մեծացրեց չամչով ու գարիով։

Ես հավանաբար ձանձրացրեցի ունկնդիրներին։

Մենք անզգուշորեն թռցրեցինք արևկող անող թռչուններին։

238. Օրինակի Ա և Բ նախադասությունների տարբերությունները գտի՛ր։ Մնացած նախադասություններն ըստ օրինակի փոխի՛ր (կրավորական դարձրու)։

Ա և Բ բոլոր նախադասությունների գործողություն կատարողը, այսինքն ենթական, փոխվում է։

Կնոջ դեմքը կնճռոտվել էր անցած տարիներից։                                                                       Դահլիճը լավ կահավորված էր։                                                                                                       Շատ մշակութային արժեքներ են ստեղծվել մեր ժողովրդի կողմից։

239. Զույգ նախադասությունները տրված շաղկապական բառերից յուրաքանչյուրով միացրո՛ւ, բարդ նախադասություն դարձրու։ Փակագծում գրի՛ր, թե ի՞նչ, հարցի է պատասխանում այն նախադասությունը, որի մեջ ավելացրել ես կապող բառը։

ա) Գետը զայրանում է, երբ կամուրջը նրա հոսանքը բաժանում է ճյուղերի։

բ) Կամուրջը նրա հոսանքը բաժանում է ճյուղերի թե չէ, գետը զայրանում է։

գ) Գետը զայրանում է, որ կամուրջը նրա հոսանքը բաժանում է ճյուղերի։

240. Նախադասություններն ըստ տրված օրինակի փոփոխի՛ր։ Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու։

Այդ ձայնը՝ սրտաբուխ ու մտերիմ, ուշքի բերեց նրան։                                                                Ուշքի բերեց նրան այդ ձայնը՝ սրտաբուխ ու մտերիմ։

Մի ժպիտ՝ գարնան երեկոյի նման գգվող, թառել էր դեմքին։                                                     Թառել էր դեմքին մի ժպիտ՝ գարնան երեկոյի նման գգվող։

Ձեռքերը՝ կոչտուկներով պատած ու հողաբույր, հարգանք էին ներշնչում։                         Հարգանք էին ներշնչում ձեռքերը՝ կոչտուկներով պատած ու հողաբույր։

Մի աղջիկ՝ անտառային հավերժահարսի նման, հանկարծ փայտահատին մոտեցավ։       Հանկարծ փայտահատին մոտեցավ մի աղջիկ՝ անտառային հավերժահարսի նման։

Մի կին՝ երկարոտն ու նրբակազմ, անցնում էր մեր փողոցով։                                                       Մեր փողոցով անցնում էր մի կին՝ երկարոտն ու նրբակազմ։

Գազանիկը՝ երկար, բարակ ու ոսկրոտ մատներով, մարդու ձեռքերին նմանվող թաթեր ուներ։ Մարդու ձեռքերին նմանվող թաթեր ուներ գազանիկը՝ երկար, բարակ ու ոսկրոտ մատներով։

Ընգծված բառակապցությունները պատասխանում են ինչպիսի՞ հարցին։