Անկախության և ազատության մասին

9-րդ դասարանում պատմության դասի ժամանակ ուսուցիչս հարցրեց ազատության ու անկախության մասին։ Ինչպես ենք ընկալում անկախություն բառը ու ինչ է այն մեզ համար նշանակում։ Շատերը անգիր արած ասացին, որ անկախությունը շատ կարևոր բան է, նույնիսկ չհասկանալով իրենց ասածի իմաստը։ Իրականում անկախությունը իրոք ամենակարևոր երևույթներից է, որին պետք է պետությունը ձգտի, բայց դա մեկ-երկու օրվա գործ չէ ու ամենևին էլ հեշտ չէ դրան հասնելը։ Հազարմայակներ տևած պայքարների միջոցով է Հայաստանը հասել իր անկախությանը, կարողացել դուրս գալ նվաճողների ազդեցության տակից։

Ազատագրական պայքարը Սյունիքում

1722-1730 թվականներին սկսված ազատագրական շարժում պատմական Սյունիքնահանգի բնակչության մասնակցությամբ։ Դրա նպատակն էր կասեցնել թուրքական հարձակումը դեպի Արևելյան Հայաստան, երկրամասը մաքրել օտար զորքերից ու ազատագրել այն։ Ժամանակագրական հերթականությամբ համընկել է Արցախի ազատագրական պայքարին (1724-1731):

Արևելյան Հայաստանում այդ ժամանակ իշխում էին Բագրատունիներից, Սյունիներից ու Առանշահիկներից սերող ազնվական տոհմերի ներկայացուցիչներ, այդ թվում՝ Հասան-Ջալալյանների, Դոփյանների, Պռոշյանների, Օրբելյանների, Վաչուտյանների, Զաքարյանների և Կյուրիկյանների շառավիղները, ովքեր իրենց վերահսկողության տակ ունեին ոչ ընդարձակ կալվածքներ։ Պարսիկները նրանց «մելիք» էին անվանում (արաբ․՝ ملك՝‎‎ թագավոր)։ Նրանցից բացի հայ ժողովրդի շահերը ներկայացնում և հայերին համախմբում էր Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը, որի նստավայրը 1441 թվականից գտնվում էր Էջմիածնում:

1677 թվականին կաթողիկոս Հակոբ Դ Ջուղայեցին Էջմիածնում գումարում է գաղտնի ժողով, որին մասնակցում էին հոգևոր ու աշխարհիկ 12 գործիչներ, այդ թվում՝ Սյունիքի ու Արցախի մելիքներից ոմանք: Եվրոպական պետությունների օգնությանը դիմելու նպատակով կազմված պատվիրակությունը 1678 թվականի վերջերին Հակոբ Ջուղայեցու գլխավորությամբ հասնում է Կոստանդնուպոլիս: Այդտեղ երկու տարի անց հիվանդությունից մահանում է Հակոբ Ջուղայեցին։ Պատվիրակության հետ մեկնած Իսրայել Օրին, ճանապարհվում է Իտալիա, ապա Ֆրանսիա, որտեղ անցնում է զինվորական ծառայության։ Այնուհետև տեղափոխվում է Գերմանիա, հաստատվում Դյուսելդորֆ քաղաքում։ Օրին տեղի իշխան Հովհան Վիլհելմի հետ քննարկում է Հայաստանի ազատագրության հարցը, որից հետո այցելում է Հայաստան՝ տեղում իրավիճակին ծանոթանալու և բանակցություններ վարելու համար^[4]:

Սև օսպա

Աշխարհում կան բազմաթիվ լուրջ հիվանդություններ, որոնք կարող են արագ փոխանցվել՝ լինելով ամենավտանգավորը։ Նման հիվանդությունների թվում է սև օսպան, որը վարակում է միայն մարդկանց։ Նույնիսկ եթե հիվանդը ազատվում է հիվանդությունից, նա դեռ կարող է ունենալ կողմնակի բարդություններ. ամենից հաճախ դրանք սպիներ են, որոնք հայտնվում են վնասվածքի տեղում: Բացի այդ, կարող է առաջանալ տեսողության մասնակի կամ ամբողջական կորուստ:

Վարակման տարածում

Ծաղկի վիրուսը կարող է փոխանցվել միայն վարակված հիվանդից: Շատ դեպքերում հիվանդությունը փոխանցվում է օդակաթիլային միջոցով։ Բացի այդ, օսպայի հարուցիչը կարող է փոխանցվել վարակված առարկաների օգտագործման միջոցով, որոնք ընկնում են առողջ մարդու ձեռքը։

Վարակման օդակաթիլային փոշու մեթոդը բնութագրվում է առողջ մարդու շնչառական տարածքներում չորացած թարախային կեղևների փոքր մասերի մուտքով: Որոշ ժամանակ անց նման մասնիկները վերածվում են փոշու և թռչում օդում՝ հիվանդի հագուստը փոխելիս վարակելով ուրիշներին։